Zehirlenmeler

Zehirler, canlı dokular üzerinde öldürücü, tahrip edici etkileri olan maddelerdir. Zehir etkisi alınan miktara, yaşa ve kişinin fiziksel durumuna bağlıdır. Zehir etkisini önleyen maddelere antidot denir.

Zehirler çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmuşsalar da en uygun olanı fizyolojik etkilerine göre yapılan sınıflandırmadır. Bu basit sınıflandırma ile zehirler 4 türdür: Yakıcılar, tahriş ediciler, sinirlere dokunanlar, kan üzerine etkili olanlar. Yakıcı zehirler asidler ve alkalileri içerir. Bunların başlıca etkisi dokuda yerel harabiyete sebep olmalarıdır. Tahriş edici zehirler temas ettiği organda kan birikimine sebep olur. Sinirlere etkili olan zehirler ise narkotikler, barbitürikler, alkol ve anesteziklerdir. Kana zehirli etki gösterenler ise karbon monoksid ve hidrojen siyaniddir. Bu sonuncular, oksijenin hemoglobinle taşınmasını engellerler.

Zehirlenmelerde tedavi prensipleri: Zehirlenme olgularında tedavi esasları şunlardır; Birinci olarak zehirin yoğunluğu azaltılmalıdır. Bunun için hastaya mümkün olduğunca su içirilir. Fazla su aynı zamanda kusmayı sağlayabilir. İkinci olarak mide boşaltılmalıdır. Bunun için kusma refleksi uyandırılır.

Hasta sıcak tuzlu su, sabunlu su, kusturucu tartar ve hardallı su içirilerek kusturulabilir. Bundan sonra antidot uygulanır. Antidotlar çeşitli yollardan etkilidir. Zehirle kimyasal olarak birleşerek onu etkisiz hale getirirler. Örneğin alkali zehirlerde sirke gibi hafif alkali asitler, asit zehirlerde karbonat birer antidottur. Zeytinyağı ve süt mide mukozasını zehir etkisinden korur.

Fazla su içirilmesi zehrin böbreklerle atılmasını hızlandırır. Alkol, metil alkol, benzin, aseton zehirlenmelerinde hastaya sık ve derin nefes aldırılması zehrin uzaklaşmasına yardımcı olur. Uyku ilaçları ile zehirlenmede koyu kahve faydalıdır. Striktinin zehirlenmelerinde ise hiçbir uyarıcı verilmez.

Kaynak:

Kaza, yaralanma, acil hastalıklarda İlk Yardım/ Dr. Ercüment BAKTIR

Ayşe Esra GÜLER