Sigaranın Yerine e-sigara
Geçen yüzyılın başında sigara içmek erkekler için tütün çiğnemenin alternatifi olarak kabul edilirken, kadınlar için adeta bir cesaret göstergesiydi. Yirminci yüzyılın ortalarına doğru sigara içmek yaygın bir alışkanlığa dönüşüvermişti bile. Başlangıçta tütün şirketleri tütün kullanmanın tehlikelerini toplumdan gizleyerek büyük bir suç işledi. Ama tütün ve zararları artık göz ardı edilemeyince tütün kullanımı artık toplumsal bir sorun haline geldi. Bugünlerde halk nazarında yeni bir ürünün kabul görmesi için uğraşılıyor: Elektronik sigara buharı çekmek. Tabii burada sağlıkçılar açısından başka bir sorun daha var: elektronik sigaradan buhar çekerek sigarayı bırakma yöntemi yıllarca sigara alışkanlığını bırakmak için verilen emekleri de boşa çıkarabilir. E-sigara olarak da tabir edilen elektronik sigaranın pazarı bugün 4 milyar dolarlık hacme ulaşmış durumda. Tabii yalnızca ABD'deki 90 milyar dolarlık sigara pazarıyla karşılaştırırsak bu aslında çok küçük bir meblağ. Ama Wall Street'teki analistlere göre böyle giderse önümüzdeki on yılda e-sigara normal sigarayı geride bırakabilir. NJOY e-sigara satan i lk şirketlerden biriydi. Şimdi ABD'de 200 şirket var. Sigara şirketi Lorillard, geçen yıl e-sigara markası Blu'yu aldı. Birkaç ay içinde de Blu NJOY'u geçerek piyasa lideri oldu. NJOY CEO'su Craig Weiss, gerçek sigara görünümü ve hissi veren kendi e-sigaralarının yine de daha avantajlı durumda olduğunu söylüyor. Weiss, NJOY şirketinin stratejisini insanların ölene kadar sürdürmek istediği köklü bir alışkanlığı değiştirmek olarak açıklıyor. Weiss, bunu yapmak içinse rakiplerinin ürettiği cinsten gümüş tüplere veya ışıldayan dolmakalemlere benzeyen ürünler yerine normal sigaraya olabildiğince benzeyen, tiryakilerin kolayca benimseyeceği ürünler yapmayı tercih ettiklerini söylüyor. Bazı halk sağlığı uzmanları ise sigara içmeyi andıran bir davranışa tekrar izin vermenin sigarayı bıraktırmak yerine sigara alışkanlığını canlandırmasından ve yeni amfizem, kalp hastalığı ve akciğer kanseri vakalarına zemin hazırlamasından korkuyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin Sigara ve Sağlık Bürosu Direktörü Dr. Tim McAfee, "Aslında e-sigaraları etkili kılan özellikler, aynı zamanda en tehlikeli yanları" diyor. 7.99 dolara satılan tek kullanımlık NJOY King, bir paket sigaradaki kadar nikotin içeriyor. 3-4 dolar karşı l ığında tekrar nikotin doldurulabilen sigaralar da var. NJOY'un polikarbonat tüp kılıfının içinde küçük bir bilgisayar çipi ve lityum-iyon pil ile nikotin, gliserin ve propilen glikole batırılmış bir fitil bulunuyor. Kullanıcı çubuktan bir nefes çektiğinde etkin hale gelen pil, cihazın içini 180 dereceye kadar ısıtıp nikotini buharlaştırıyor. NJOY'un en büyük rakibi Blu e-sigarası ucunda mavi ışık yanan ince bir siyah tüp görünümünde. Lorillard'ın CEO'su Murray Kessler, Blu'nun "keskin hatlara sahip" "şık" bir görünümü olduğunu ve bunun da sigaranın yerini alma şansını artırdığını söylüyor. Kessler, şirket hissedarlarının kâr ettikleri sürece, gerçek sigara mı yoksa e-sigara mı satıldığını umursamadığını da ekliyor. Kessler'in şirketi Lorillard bu yıl pazarlama faaliyetlerine 40 milyon dolar harcayacağını açıkladı. Bu rakam, Blu'nun yılın ilk yarısındaki 114 milyon dolarlık satış gelirinin yüzde 35'ine denk geliyor. İki b üyük t ütün ş irketi d aha elektronik e-sigara pazarına girmeye çalışıyor. Altria'nın doldurulabilir ürünü MarkTen ve RJ Reynolds Tobacco'nun uzun ve gümüş renkli e-sigarası Vuse. Altria Indiana'da, Vuse ise Colorado'da deneme satışına çıktı bile. Tütün ürünlerini yasaklama yetkisi olmayıp sadece bunlarla ilgili düzenlemeler yapabilen ABD Gıda ve İlaç Dairesi, e-sigara düzenlemelerine dair ön kararını yakında kamuoyunun bilgisine sunacağını açıkladı. Avrupa Parlamentosu geçen ay, e-sigara sponsorluğu, reklamları ve reşit olmayan kişilere satışı konusunda sınırlamalar getirirdi ancak bunları tıbbi cihazlar kadar sıkı kurallara tabi tutacak düzenlemeleri de gündeminden çıkardı. Pek çok halk sağlığı uzmanı, e-sigaralardaki toksin seviyesinin klasik sigaralardakinden çok daha az olduğunu düşünüyor. Ama uzmanlar aynı zamanda, belli e-sigara markalarının muhtemel zararları ve "pasif e-sigara içiciliğinin" zararlı olup olmadığı konusunda çok az şey bilindiğini söylüyor. Eylül'de İngiliz tıp dergisi Lancet'ta yayınlanan bir araştırma, 6 ay boyunca e-sigara kullanan kişilerin yüzde 7.3'ünün tütün içmeyi bıraktığını gösterdi. (Nikotin bandı kullananlarda bu oran yüzde 5.8.) ABD'de 40 eyalet başsavcısı, "gittikçe yaygınlaşan ve bağımlılık yaratan bu ürün" ile ilgili federal düzenlemeler yapılmasını istedi. Savcılar NJOY'un gerçek sigaraya çok benzeyen bir ürününün TV reklamını örnek gösterdi. NJOY şirketi ise bu reklamda bir sorun görmüyor ve "Ürünümüzün gerçek sigaraya tıpatıp benzemesini istiyoruz, çünkü tiryakilerin davranışlarını böyle değiştirebiliriz" diyor.
MATT RICHTEL
SABAH/ NEWYORK TİMES
