Orkide ve Sahlep
Her iki yarımkürenin de çeşitli kesimlerinde, ama özellikle de tropik bölgelerde yetişirler. Çiçeklerinin güzelliği nedeniyle 19. yüzyılda Asya ve Güney Amerika'nın tropik ormanlarından batı ülkelerine götürülen orkideler başka iklimlerde zor yetiştirildiği için kısa sürede dünyanın en pahalı ve değerli çiçekleri haline gelmiştir.
Büyüklük, biçim ve renk bakımından birbirinden çok farklı özellikler taşıyan orkidelerin, Orchidaceae familyasını oluşturan yaklaşık 35 bin kadar türü vardır. Çiçeklerin renkleri beyaz, yeşil, koyu mor ya da kahverengi arasında değişir.
Orchidaceae familyasından olan bu bitkilerin en şaşırtıcı özelliği ise sahlep yapımında kullanılmasıdır. Sahlep birçok orkide türünün toprakaltı yumrularından elde edilen bir içecek olarak kayıtlarda geçer.
Anadolu’da salep genellikle Orchis ve Ophyrus türlerinden elde edilir. Bu bitkilerin toprak altında iki yumrusu bulunur. Bunlardan biri ana yumrudur ve o senenin gövdesini verir. Diğeriyse gençtir (hemşire veya kardeş yumru) ve gelecek yılın yumrusunu verir. Salep elde edilen türlerin hepsi yumruludur. Salep daha çok kireçli toprakları sever.
Sahlep eldesi ise; Toplanan yumrular suyla yıkanarak temizlenir, ipe dizilir ve su veya sütle kaynatılır, sonra açık havada kurutulur. Kurutulan yumrular dövülerek toz edilir. Daha sonra isteğe göre tarçınla harmanlanır. Sütle birlikte kazanlarda uzun süre kaynatılır ve hazır hale getirilir.kış günlerinde içimiz ısıtan sıcacık sahlebimiz hazırlanmış olur. Ülkemizde Salep borsası Burdur'un Bucak ilçesindedir. Tüm Türkiye'deki salepler burada alınıp satılmaktadır. Bileşiminde nişasta, şekerler, musilaj, azotlu maddeler, glikoz ve uçucu bir yağ taşır. İçerdiği en önemli madde glikomannandır. Su ve sütle birlikte kullanıldığında şiştiği için yaygın bir şekilde dondurma hammaddesi olarak kullanılır.
Müsilaj içeriğinden dolayı;
Öksürük kesici ve solunum yolları yumuşatıcısı olarak, bronşitte
Gastro intestinal sistemi yumuşattığı için kabızlıkta ve basurda
Çocuklarda ise ishal kesici ve zihin çalışma gücünü arttırmada kullanılır.
Menstrual kanamanın düzene girmesinde, kalbi kuvvetlendirmeye yardımcı olduğu ayrıca
Vücut ısısını sağlamak için ve afrodizyak etki için de kullanıldığı bilinmektedir.
Özellikle Maraş Dondurması olarak bilinen dondurmaya tat ve koku kazandıran, dünyada sadece Kahramanmaraş'ın dağlarında yetişen bir orkide türünden elde edilen bir sahleptir.
ÜLKÜ ALKO
