Kemik İliği Hastalıkları

Bu görevlerinin yanında vücutta gerekli maddelerin üretimi ve bazı minerallerin depolanmasını sağlarlar.

Kıkırdak dokudan türevlenen kemik doku küçük yaşlarda daha esnek ve sayıları daha az iken ilerleyen yaşlarda potasyum ve kalsiyumun dokularda birikmesi akabinde kıkırdak dokuların kemik dokuya dönüşmesiyle sayıları artarak sertleşirler.

Kemiklerin boyutları çeşitli olmaktadır. En küçük kemik olan çekiç, örs ve üzengi kemiklerinin yanında femur gibi uzun ve büyük kemikler de insan vücudunda bulunmaktadır.

Kemik iliği ise az önce bahsi geçen kemiğin birincil görevlerinin dışındaki bedenin gerekli metabolizma komplemanlarını üretmek için bulunmaktadır. Bunlar kırmızı kan hücreleri (RBC) ve Beyaz Kan Hücreleri (WBC) dir. Farklı aşamalarda kemik iliğini terk etmelerine rağmen kök aldıkları yapı ‘’Kemik İliğidir’’

Kemik İliği Rahatsızlıkları ve mekanizmalarını daha iyi anlayabilmek için başlıca kan hücrelerini ve görevlerini bilmemiz gereklidir.

Kırmızı Kan Hücreleri;

-Eritrosit olarak bilinen kana rengini veren ve oksijen, Karbondioksit taşınmasında görev alan kan hücreleridir. RBC olarak semboilize edilirler.

Beyaz Kan Hücreleri;

-Beyaz kan hücreleri daha çok vücut savunmasında görev almaktadır. Vücut içinde ve dışından kaynaklanan ve tanımladığı yabancı kompleks yapıları tanıma, önlem alma ve yok etme gibi görevler üstlenmektedir. 

WBC hücreleri 5 alt tipi bulunur bunlar

Nötrofil: kan hücrelerinin boyanmasında özel bir afinitesi olmadığı için nötr- eki getirilmiş Akyuvar çeşididir.

Monosit: fagosite (hücre içine alım) yapan en büyük WBC hücresidir.

Lenfositler: Lenf bezleri, lenf dolaşımında ve kan da varlığını sürdürür ve savunma sağlar

Bazofiller; Enfeksiyonlarda sayıca artar lökosit grubudur. Sayıca en az WBC hücresidir.

Euzanofiller; Alerjik reaksiyonlarda ve paraziter infeksiyonlarda kendini gösterir. ‘’Eozin’’ boyasıyla boyandığı için bu ismi almıştır.

Kök Hücre ne demektir? Kök hücre Kemik İliğinin ürettiği ve gerekli görüldüğünde WBC ve RBC hücrelerine dönüşen henüz farklılaşmamış ilkel hücrelerdir. Kemik iliğinden kan dolaşımına yalnızca farklılaşmamış olan hücreler salınır. Kemik iliğine bağlı rahatsızlıklarda ise bazı anomaliler göze çarpmaktadır…

Bunlar;

-Kök Hücreler ilkel halde değil farklılaşmış olarak kan dolaşımına katılabilmektedirler.

-Bir tip hücrenin aşırı miktarda üretimi ve diğer hücrelerinin üretiminin ve görevlerinin baskılanması.

-Olgunlaşmamış ya da görevini tam manasıyla yerine getiremeyen hücreler.

-Destekleyici bağ dokusu ağının aşırı yayılmasıyla birlikte hücrelerin baskılanması ve üretimlerinin azalması.

-Hücre yaşının değişimi ile kanda hücrelerin normal seviyede kalmaması.

-Hücre üretiminde yavaşlama ve hücrelerin dayanaklı olmamasından dolayı yaşamların son bulması. Akabinde kan değerlerinde azalma.

-Hücre üretiminde gerekli maddelerin yetersizliği sonucu hücrelerin morfolojik ve fizyolojik aktivite için yetersiz olması.

-Kemik iliğine yayılan genellikle kanser ile kendini gösteren rahatsızlıklar.

Kemik İliği Rahatsızlıkları;

LÖSEMİ;

Lösemi WBC (White Blood Celule) hücrelerinin var olan 5 tipinden her hangi birini etkileyebilen kanser tipidir. Hastalık ilk olarak sürekli çoğalan Hücre (klon) ile başlar. Bu hücre  sürekli büyüyerek ve kendini kopyalayarak kendine benzer kanser kan hücreleri üretir.

Hücreler kan aşırı miktarda bulundukları için diğer hücrelerin aktivitelerini azaltmaktadır.

Bu hastalığa yakalanan kişiler bitkin, sürekli enfeksiyon kapan, çitlerinde morarma ve gece terlemeleri ve kemik eklem ağırları oluşabilir.

MİYELOPROLİFERATİF BOZUKLUKLAR

Kemik İliğinde odaklanmış ve öncül (olgunlaşmamış) Kemik İliği Kök Hücrelerinin aşırı çoğalmasıyla karakterize bir hastalık grubudur. 

Belli bir kan hücresi kanda gereksinim duyulduğunda bu hücreler ilkel Kök Hücrelerden Blast Formlara değişim gösterirler. Ardından kan dolaşımına katılırlar.

Bu bozuklukta kanda aşırı miktarda bir seri kan hücresinin üretimiyle kendisi ile birlikte diğer hücrelerin fizyolojisini etkileme durumu söz konusudur.

MİYELODİSPLASTİK SENDROM (MDS)

 Anormal kemik iliği üretimiyle karakterize bir hastalık grubudur.  Kemik iliğindeki aşırı çoğalma  kan hücrelerinin normal olarak üretilmelerine engel teşkil etmektedir.

Hastalıkların genel belirtileri kan hücrelerinin üretilmemesinden dolayı Anemi, Beyaz Kan Hücrelerinin eksikliğinden dolayı enfeksiyonlara yeterince cevap verememe, kan pulcuklarındaki eksiklikten dolayı aşırı kanama ve akabinde ciltte ve alt deride morarma oluşur.

APLASTİK ANEMİ;

Hücre öncüllerini üreten kök hücresinde bir defekte ve ya kemik iliğindeki bir travmaya bağlı olarak bu öncüllerin üretilmemesi halidir. Bu travma ve üretimdeki aksaklık en çok RBC yi etkiler. Bunun sonucunda anemi ile belirgin olan semptomlar ortaya çıkar.

Aplastik anamiye kimyasallar ve radyasyon sebep olmaktadır. Sebeplerinin çoğu bilinmemekle birlikte kalıtsal hastalıklar ve polivirüsler gibi etkenler hastalığın nedenleri arasındadır.

LENFOMALAR;

Lenfomalar ve Kemik İliğine yayılan hücrelerin kontrolsüzce üretimi ile karakterize hastalıklar.

PLAZMA HÜCRESİ BOZUKLUKLARI

Bir B lenfosit klonu ve antikor proteinin aşırı çoğalmasıyla ilişkili bir hastalık grubudur.

HEMGLOBİNOPATİLER;

Bazı element ve maddelerin eksikliğinde oluşan anemiler ve/veya anormal şekilli kan hücrelerinin üretimi.

Kan Hücrelerinin kemik iliğinden üretiminden sorumlu hormon eritropoetin böbreklerden salınmaktadır. Bunun eksikliği ya da salınımındaki herhangi bir problem kan hücrelerinin üretiminde aksaklıklara buda anemiye yol açabilir.

Muhammed Harun BAYRAM