Diş Çürükleri ve Nedenleri
Diş çürüğü, 1960 yılından beri etkeni mutans streptokokları olarak adlandırılan bakterilerin etken olduğu bulaşabilir bir infeksiyon hastalığı olarak tanımlanmaktadır. Diş çürüğünde ikincil öneme sahip bakterilerse laktobasillerdir. Bu bakteriler aslında ağzımızda bizimle yaşayan mikrop topluluğu üyelerindendir.
Mutans bakterilerin tükürük aracılığıyla anneden bebeğe bulaştığı gösterilmiştir. Bebeğin ağzına yerleşen bakterilerin kendi annesininkiler olduğu ve bulaşmanın 1.5-3 yaş arasında gerçekleştiği saptanmıştır. Bu dönem infektivite penceresi olarak adlandırılır ve bebeğin ağzında süt azılarının gözüktüğü zamandır.
Çürük yapıcı mikroorganizmalar yediğimiz karbonhidratlardan hızla asit yapan ve asit ortamda yaşamlarını sürdürebilen bakterilerdir. Özellikle mutans bakteriler karbonhidratlardan, bilinen en yapışkan biyolojik bileşeni oluştururlar. Diş çürüğü olmazsa olmaz birincil faktör olarak mutans streptokokların varlığı yanında yenilen şekerin tipi ve yeme sıklığı, tükürüğün özellikleri, fluroidle karşılaşma durumuna göre dişlerin direnci, genel sağlık durumu, ağız bakımının uygunluğu gibi birçok sayıda faktörle ilişkilidir.
Dişlerimizin üzerinde fırçaladıktan hemen sonra oluşmaya başlayan mikrop tabakası, her sıvı ortamda bir katı yüzey bulunduğunda yüzey üzerinde kaçınılmaz olarak oluşan bir biyofilm tabakasıdır. Biyofilm tabakası oluştuğu yüzeyden ancak mekanik olarak uzaklaştırılabilir. Bu nedenle dişlerin fırçalanması önemlidir. Bakteriler tarafından yapılan asit, dişin kalsiyum ve fosfat gibi bazı minerallerini eriterek demineralizasyona neden olur. Asit oluşumu seyrek ve kısa süreli ise tükürüğümüz bikarbonat iyonları ile sağladığı tamponlama kapasitesi sayesinde bakterilerin yaptığı asitleri etkisiz kılabilir. Günde iki kez diş fırçalaması sırasında diş macunundaki fluorid, dişin yitirdiklerini geri yerine koyarak remineralizasyon sağlar. Ancak tükürük miktarı yetersiz, sık sık karbonhidratlı yiyecekler yeniliyor, bakteri sayısı çok ise o zaman demineralizasyon, remineralizasyonla onarılamayacak bir boyuta ulaştığında çürük oluşumu başlar.
Ayşe Esra GÜLER
