Ürtiker

Deri altı doku ve mukozaları tutan ürtiker şekline anjioödem adı verilir.

    Larinks ödeminin eşlik ettiği akut ürtiker ve anjioödem yaşamı tehdit edebilen durumlardır.

    Lezyonlar 6 haftadan kısa sürerse akut, uzun sürerse kronik ürtiker söz konusudur.

Ürtiker Nedenleri:

İlaçlar(aspirin, steroid olmayan anti-enflamatvar ilaçlar, kodein, penisilin ve türevleri, radyokontrast maddeler ve başka ilaçlar)

Besinler (çikolata, süt, yer fıstığı, çilek, domates, yiyecek katkı maddeleri, deniz ürünleri)

Enfeksiyonlar (bakteriyel, viral), parazitik enfenksiyonlar

Fiziksel uyaranlar (sıcaklık, soğukluk, egzersiz, basınç, su, dermografizm)

Emosyonel stres

TANI:

Öykü ve klinik özelliklere dayanır.

Lezyonlar vücudun herhangi bir yerinde veya yaygın olabilir.

Lezyonlar kaşıntılı, yer değiştiren, basmakla solan, eritremli, ödemli plaklardır.

Bir lezyon aynı yerde 2-24 saat kalır.

Anjioödem tanısı yüz, göz çevresi, dudaklar ve dilde şişlik varlığı ile konur. Bazen larinks ödemi ve solunum sıkıntısı eşlik edebilir.

Ayırıcı Tanı

Böcek sokması reaksiyonu: Lezyon ortasında nokta şeklinde ısırık yeri bulunur.

Viral döküntü: Eşlik eden başka bulgular vardır.

 Eritema multiforme minör: Tipik hedef lezyonlar bulunur.

Ürtikeryal vaskülit: Lezyonlar basmakla solmaz ve 24 saatten uzun sürer.

Tedavide Genel Önlemler:

Nedenin (enfeksiyon, besin, emosyonel stres,ilaç) ortadan kaldırılması; neden ilaçsa kesilmesi veya değiştirilmesi

Sıcak, stres, alkol ve ilaç gibi artırıcı nedenlerden sakınılması

        Solunum sıkıntısı olmayan akut ürtiker ve anjioödem tedavisinde: Lezyonlar çok yaygın değilse veya anjioödem yoksa ilk seçenek oral antihistaminiklerdir(difenhidramin hidroklorür, hidroksizin, klemastin).Lezyonlar ve kaşıntı tamamen düzelene kadar veya en çok 3 hafta devam edilir.

Birinci kuşak antihistaminiklerin sedatif ve antikolinerjik etkilerinin istenmediği durumlarda ikinci kuşak antihistaminikler (setrizin, loratidin) tercih edilebilir. Lezyonlar  çok yaygınsa ve anjioödem  belirginse parenteral antihistaminikler(klorfenoksamin hidroklorür) kullanılır.

    Belirgin solunum sıkıntısı varlığında akut ürtiker veanjioödem tedavisi:

1.Adım: Adrenalin ,deri altı veya kas içine solunum sıkıntısı gerileyinceye kadar 10 – 20 dakikada bir tekrarlanabilir.

2.Adım: Solunum yolunun açık tutulması, nazal O2 uygulanması.

3.Adım: Antihistaminik; (klorfenoksamin hidroklorür) Tercihen kas içine veya damar yoluyla 5 dakika içinde yavaş puşe şeklinde 6 saat arayla tekrarlanabilir.

4.Adım: Kortikosteroid; (metilprednisolon) Erişkinlerde 50 mg damar yoluyla , 6 saatte bir, 2-4 kez tekrarlanabilir.Kardiyak yan etkileri olabileceği için infüzyonla uygulanmalıdır.Çoçuklarda 05-2 mg/kg gün damar yoluyla 2 – 4 doza bölünerek verilir.

Kronik ürtiker tedavisi akut ürtikerdeki gibidir. Tedavi süresi daha uzundur; semptomlar tolere edilebilir düzeye gelinceye kadar sürer.

Uyarılar:

Antihistaminik kullanırken sedasyon, ağız kuruluğu (antikolinerjik etki), sindirim sistemi yakınmaları, tremor gibi yan etkiler ortaya çıkabilir.

Gebeliğin ilk trimestrinde antihistaminik kullanılmamalıdır.İkinci ve üçüncü trimestride klasik antihistaminikler verilebilir.

Ürtiker tedavisinde topikal antihistaminik ve topikal kortikosteroidlerin yeri yoktur.

SEVK:

Tedaviye yanıt alınamadığında

Anjiyoödemde semptomlar 24 saat içinde gerilemediğinde veya solunum sıkıntısı deva ettiğinde

Tekrarlayan anjioödem varlığında hasta sevk edilmelidir.

Kaynakça: RX MediaPharma

Muhammed Uğur POYRAZ