Tifo

Halk arasında Karahumma olarak da adlandırılmaktadır.  

Salmonella bakterileri Çomak Gram (-) ler grubuna girmektedirler. Hücre zarlarında bulunan yapılardan dolayı vücut savunmasına karşı gelişmiş bir bakteridir. İnsan ana konağıdır. Vücuda girdikten 7 ila 14 gün arasında belirtilerini göstermeye başlarlar. 40 dereceye varan yüksek ateş, baş ağrısı, barsak duvarında meydana gelen kanamalar, karın ve sırt bölgesinde görülen pembe-kırmızı lekeler bu hastalığın belirtilerindendir. (pembe ve kırmızı lekeler bakterilerin kümeler halinde bulunarak doku aralarında birikmesinden kaynaklanmaktadır ve tifo için karakteristik bir bulgudur)

Antibiyotiklerin keşfinden önce tifo kaynaklı hastalıklarda dünya genelinde mortalite %20 civarında iken şu anda antibiyotik tedavisi ile bu rakam ülkemizde tek haneli rakamlara gerilemektedir. Tifo ya yakalanma, tifo kaynaklı mortalitenin düşüklüğü bir ülkenin gelişmişlik göstergelerindendir. Gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki yetersiz sağlık hizmetleri, gıda sunumunda hijyen eksikliği, su kaynaklarındaki kontaminasyon gibi etkenler tifonun halk arasında görülme ihtimalini arttırmıştır. Gelişmiş ülkelerde görülen tifo ise genellikle yurt dışına, gelişmemiş ülkelere yapılan gezilerden kaynak almıştır.

Tifo hastalığında bulaşma tifo etkeni olan her türlü faktörün vücuda alınmasıyla gerçekleşir. Tifo hastası olan kişinin dışkısında, idrarında, mukusunda (tükürük), deri döküntülerinde, annelerde sütünde bulunabilmektedir. Bu kontamineli bileşenlerin başka bir insan tarafından bulaşması hasta olmaya yetmektedir.

Kaynak sularının ve atık suları ile karışması sonucu tifo etkeni yayılmaktadır. En çok bulaşıcılık oranı uygunsuz, tifo kaynaklı suların tüketiminden olmaktadır. İkinci en büyük tifo etkeni ise tuvalet temizliğine dikkat edilmemesidir.

Hastalığın seyri başlaması 7-14 günü bulurken gelişme 6-7 gün, sona erip vücudu terk etmesi 1 haftayı bulmaktadır. Kloramfenikol ve ampisilin tifo hastalarında kullanılmasıyla artık tifo erken teşhisle 1 haftalık tedavi ile kontrol altına alınmaktadır

Hastalık etkeni olan salmonella typhi bakteriler oral yolla vücuda girmek istediklerin ilk engel mide sıvısı olacaktır. Midenin pH 2 ye yaklaşık asitliği bakterilerin yaşamlarını devam ettirmesini engelleyecektir. Bunun yanında yemek ve bol su ile alınan aynı etken kendini asilikten koruyabilmekte bu engeli aşarak barsak mukozasından lenf düğümlerine enfeksiyon oluşturmaya başlar. Daha sonra vücuda yayılarak hastalık ilerler.

Hastalığın ilerlemesi bakterilerin hayati organlara sıçramasına sebep olmaktadır. Vücuttaki başlıca konak yerleri; Beyin, karaciğer, göz, kulak, akciğerdir. Dokulara zarar vererek hastalık sonrası bazı sakatlık ya da fonksiyon bozukluklarına neden olmaktadırlar.

Savunma sistemi güçlü birey için tifo oluşumu ciddi bulaşıcı vektörü gereklidir. Fakat savunma sistemi o an için zayıf olan bireylerde çok az miktarı hastalığın nüksetmesi için yeterlidir.

Hastalıktan korunmak için içme sularına dikkat etmeli, gıdaların hijyenik olmasına özen göstermeliyiz. Tuvalet sonrasında gerekli temizlikler titizlikle yapar isek tifoya yakalanma olasılığını düşürmüş oluruz.

Sağlık günler dileğiyle…  

Muhammed Harun BAYRAM