Susam Yağı ve Faydaları
Bin bir gece masallarında geçen Ali Baba ve Kırk Haramilerde, Ali Babanın hazine dolu mağaranın kapısını açmak için kullandığı "açıl susam açıl" sözü henüz ne olduğunu bilmediğimiz çocukluk çağlarında susamı ilk duyuşumuzdur. Tabi simitten dökülenleri saymazsak.
Türkçedeki "susam" kelimesi; İngilizcedeki karşılığıyla "sesame", Arapça'daki "simsim", Afroasia dil kökündeki "semsem" ve daha eski Antik Mısırlılar dönemindeki adıyla "semsent" kelimelerinin izlerini taşır.
Susam bitkisi vatanı Hindistan olmakla beraber Asya, Avrupa ve Türkiye’de, çok eski devirlerden beri yetiştirilmektedir. Tokat ve Amasya illerinde, Ege ve Akdeniz bölgelerinde kültür bitkisi olarak üretilmektedir. Uçucu yağ içermez.
Pedaliaceae familyasından Sesamum indicum L. türünün olgun tohumlarından sıkma yoluyla, %50 oranında bir sabit yağ olan ‘susam yağı’ elde edilir. Halk arasında küncü, şirik yağı, şırlan yağı, şırlağan yağı isimleriyle bilinir.
Susam yağı; soluk sarı renkli, hemen hemen kokusuz, alkolde az, eter ve petrol eterinde kolaylıkla çözünen bir sıvıdır. Bileşiminde oleik, stearik, palmitik, linoleik ve miristik asitler taşır.
Etki ve kullanılışı: Dâhilen müshil, haricen ise bazı preparatların hazırlanmasında, zeytinyağı gibi, eskiden beri çözücü olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de yemek yağı olarak da önemlidir.
Konya bölgesinde şeker hastalığına karşı kullanılır. Bunun için sabahları aç karnına bir kahve kaşığı susam yağı içilir.
Türk Gıda Kodeksi’nde; susam tohumlarının tekniğine uygun olarak kabukları ayrıldıktan ve fırında kurutulup kavrulduktan sonra değirmende ezilmesi ile elde edilen mamul tahin olarak tanımlanmıştır. Bu madde tahin helvası hazırlanmasında kullanılmaktadır.
Susam Yağının Faydaları
-Yağın içinde yer alan; sesamin, sesamol ve sesamolin gibi maddeler yağın antioksidan özelliğini oluşturur. Susam tohumu ve yağı yaşlanmayı geciktirici ve bazı hastalıkları önleyici etkisi nedeniyle birçok ülkede fonksiyonel gıda olarak görülmektedir.
-Cilt sorunlarına etkilidir.
-İçindeki demir ve vitaminler nedeniyle kansızlıkta doğal bir destektir.
-Bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi vardır.
-Aromaterapide susam yağı taşıyıcı yağ olarak kullanılır.
-Güneşten koruyucu yağ olarak kullanılabilir.
-Mayonez, soslar, zeytinyağlı yemekler ve salatalara lezzet vermek amacıyla da kullanılır.
Susam yağının bu tıbbi kullanılışlarının yanında bir de musikiyle alakası vardır. Bir musiki aleti olan ‘ney’in bakımında önemli bir nokta olan yağlanmasında, çok ince ve tortu bırakmayan bir yağ olan susam yağı tercih edilir. Ancak çok pahalı bir yağ olması nedeniyle susam yağı temin edilemediğinde katkısız yemeklik fındık yağı veya tatlı badem yağı da kullanılabilir.
Susam yağı; serin, ışıktan uzak şekilde ve ağzı kapalı olarak saklanmalıdır.
Meryem ÖZDEMİR
KAYNAKÇA
-Prof. Dr. Turhan BAYTOP, Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi
-www.beslenmedestegi.com
-ARIGÜL, Mukaddes; ZORBA, Murat, Kütahya İline Özgü Geleneksel Bir Tatlı: Paşa Helvası, Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 7, No: 3, 2012 (17-23)
