Sonbahar Sendromu
Son günlerde yataktan zor kalkıyorsanız, kendinizi yorgun ve daha agresif hissediyorsanız üstüne üstlük eski çalışma şevkiniz bulamıyorsanız buyurun sebepleri ve önlemleri için bilgilenelim…
Eylül ayı ile birlikte yaz ayı geride kalmaya başlarken sonbahar ayına merhaba dedik her mevsimin kendine göre güzellikleri yanında olumsuz yanları da yok değil.
İnsan kompleks bir canlı olması münasebeti ile bünyesinde bulunan ve bir çok çevre şartlarına uyum sağlayıcı mekanizma vardır. Vücut sıcaklığının ayarlanması, güneş ışınlarına karşı düzenlemeler, vücut savunmasının arttırılması çevre şartlarının değişimi ile tekrar düzenlemeye alınır.
Sonbaharın ilk günlerinde hava sıcaklıklarının sürekli değişimi, gün içi sabahları sıcak akşamları soğuk olması, basınç farklılıkları, hava partiküllerindeki rüzgâr ile oluşan değişim insandaki adaptasyon çalışmalarını bazen şaşırtmaktadır. Örneğin sabahları hava sıcak olduğunda beyindeki sıcaklık düzenleyici merkez olan ‘’Hipotalamus’’ bedenin ısı oluşturmasını önlemekte gerekirse terlemesini sağlamaktadır. Ancak sonbaharda ani ısı değişimi sebebiyle ısıyı tolere edemeyen hipotalamus savunma sisteminin boy ölçemeyeceği bakteriyel ve virütik çoğalmalara yol açabilmektedir.
İnsan bedeni güneş ışığına maruz kalmasıyla serotonin adlı hormonu salgılamaktadır. Çeşitli kaynaklarda keyif, mutluluk, neşe hormonu olarak da isimlendirilmektedir. Yokluğunda depresyon aşırı salgılanmasında ise anksiyete bozuklukları görülmektedir. Sonbahar ile birlikte yaz aylarından daha az miktarda güneşli gün sayısı serotonin salgılanmasında azalma meydana getirmektedir. Sonbaharın eylül ayına rastlaması ile derslerin başlaması, daha fazla iş yükü, yaz aylarının bitmesi nedeni ile tatilin sona ermesi de eklenirse depresyon ihtimali artmaktadır.
CİSED in yaptığı 958 kişilik araştırmada intihar eyleminde bulunanların %27 sinde sonbahar aylarında intihar düşüncelerinin arttığını belgelemiştir.
Yukarıda da bahsedildiği üzere sonbaharda mevsimsel değişim nedeni ile
-Uyanmakta güçlük
-Yataktan kalkamama
-Gün boyu ya da belli dönemlerde yorgunluk hissi
-Konsantrasyon güçlüğü
-Şevksizlik
-Cinsel isteksizlik
-Gribal enfeksiyon yakalanma sıklığı
Ortaya çıkmaktadır. Peki, saydığımız bu olumsuz sürece seyirci mi kalmalıyız?
Bütün hastalıklarda preflaktik ( hastalık tam olarak ortaya çıkmadan önce) dönemde erken müdahalesi hastalık oluştuktan sonra tedavisinden daha kolay, daha az maliyetli tabi ki organizmaya daha az hasar vermektedir. Sosyal olarak ta erken müdahalede daha avantajlıdır. Yetişkinlerde hastalığın oluşması ile iş hayatındaki kayıplar, çocuklarda ise ebeveynin hastaya eşlik etmesi gerekliliği indirekt (dolaylı) olarak maliyeti arttırmakta artı bakım gerektirmektedir. Tüm bu saydığımız etkenler hastalık başlamadan evvel destek tedavisinin önemini arttırmaktadır.
Mevsim değişiklerinde anabolizma (yapım) metabolizmasını arttırmak için öncelikle ‘’SU TÜKETİMİ’’ arttırılmalıdır. Sonbaharda havaların soğuması ile su tüketiminde azalma olsa dahi 2,5-3 L tüketim gereklidir. Dengeli beslenme yaşantımız boyunca dikkat etmemiz gereken ayrıntı olsa dahi sonbaharda daha çok dikkat etmeliyiz. Çünkü Savunma sisteminin uyarılması ve desteklenmesi için gereklidir. İş hayatı ve bazı ekstrem durumlarda sağlıklı dengeli beslenemez isek vitamin ve mineral takviyesi gerekebilir. Avrupa İlaç Ajansı (EMEA) sonbaharda mevsim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı Çinko takviyesi, C vitamini ve Ekinezya Ekstresi (effervesan ya da çay) alımı destek tedavisini önermektedir.
Kaynakça;
Dr. Ebru Talum Gürpınar ‘’Aile Sağlığı Uzmanı’’ (aksam.com.tr) ; Kulak Burun Boğaz(KBB) Uzmanı Opr. Dr. Yusuf Şentürk (sabah.com.tr); Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr.Mehmet Kuru ;İstanbul Universitesi Eczacılık Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı İmminoloji Dökümantasyonu ; SIMULTANEOUS STUDY OF CONSTITUENTS OF URINE AND PERSPIRATION", H. H. MOSHER, The Journal of Biological Chemistry 16 November 1932; Psk. Serap DUYGULU ‘’Sonbahar Depresyonu’’(doktorsitesi.com) ;
Muhammed Harun BAYRAM
