Salvia officinalis (Adaçayı)
Tıbbı olan Adaçayı Salvia officinalis’ten yapılmış preparatlar draje, tablet ve şurup formlarında yurt dışında mevcuttur.
Yapraklar ve yapraklardan elde edilen uçucuyağı kullanılmaktadır. Bitkinin çiçek açma zamanında toplanan yapraklar kullanılır. (Mayıs-Eylül). Hasatın bitkinin ikinci yılından itibaren yapılması önemlidir. Drog güneşte değil gölgede kurutulursa uçucuyağı drogdan kaybolmamış olur. Diğer bileşimleri hidroksitarçınasidi türevleri, diterpen acı maddeler, flavonoitler, fenol glikozitleri, triterpenler, polisakkaritler içerir.
Türkiye’de yetişen Salvia triloba, Salvia officinalis’e tuyon içermemesi bakımından üstünlük gösterir. Tuyon Adaçayının içerisinde bulunan sitotoksik bir maddedir.
Halk tıbbında adaçayı mideyi koruyucu, öksürük kesici ve soğuk algınlığını tedavi edici olarak kullanılmıştır. Monograflarda terlemeyi kesici olarakta kayıtlıdır. Ayrıca çok iyi bir antiseptiktir. Nezle tonsilliti veya peritonsiler durumlarda, boğaz ağrılarında adaçayı infüzyonunun kullanılması önerilmektedir. Antibakteriyel spektrumu geniştir. Gram pozitif ve negatif bakteriler üzerine etkilidir. Ayrıca antiviral özelliği de vardır. Yapısında bulunan 1,8-sineol droğa balgam söktürücü özellik katmaktadır.
Dahili doz yetişkinler için günlük 4-6 gram kadardır.
Çay olarak hazırlanmasında infüzyon yöntemi uygulanır. 1.5 gram drog üzerine bir fincan kaynar su ilave edilir, üzeri kapatılıp 10-15 dakika dinlendirilir. Bal ile tatlandırılabilir ancak bal sıcakken konulmamalıdır.
Uygun alım ve tedavi dozlarında herhangi bir yan tesiri yoktur. Aşırı kullanımda çarpıntı, sıcak basması ve baş dönmesi görülebilir.
Ayşe Esra GÜLER
