Östrojen İlaç Takviyeleri
Kanda bulunan kolestrolün bilinenin aksine (kandaki sınır değerleri aşmadıkça) çoğu biyolojik reaksiyonda rol oynamaktadır ve çok faydalıdır. Androjen ve östrojen kolestrolden başlayarak sentezlenmektedir. Bu bakımdan ‘’kolestrol’’ prokürsör özelliği taşımaktadır.
ÖSTROJEN;
Dişi karakter oluşumunu tetikleyen bilinenin aksine bir adet değil bir çok östrojen maddesi olan gruptur. Karaciğer, adrenal bez ve over (ayrıca yumurta oluşturan yapı) lerde sentezlenmektedir. Overlerden (sağ ve sol olmak üzere iki adet) sentezlenen Östradiol (17-B-östradiol) östron ve östriol ise karaciğer ve adrenal bezlerden sentezlenir. En etkili östradiol dür. Diğer östrajenler toplam etkide 1/10 olarak rol alırlar.
Periferde üretilen östrojenlerin kontrolü hipofizden FSH ve LH ile kontrol edilir. Karaciğer ve adrenal bezlerden sentezlendikleri için eser miktarda erkekler de bulunmaktadır. Testesteron (androjen) ile östrojen zıt çalıştıklarından baskın olan hormonun etkisi görülür. Bazı patolojik bulgularda erkekte östrojen ağır basmakta yada bayanlarda testesteron yoğun bulunmaktadır. Hormonlarda görülen bu dengesizlik karakter oluşumunu etkilemektedir.
Sentetik östrojenler ilk geçiş eliminasyonu azaltılmış ve bioyararlanımı arttırılmış şekilde sentezlenmektedirler. Bu sayede Sentetik östrojen preperatlarını (ilaç formlarını) oral olarak kullanabilmek mümkün olmaktadır. ‘’Etinil Östradiol’’ ve ‘’Ekulin’’(hamile kısrak idrarından üretilmektedir)
Tedavide kullanımı; Östrojen replasman (takviye) tedavisi, menepoz tedavisinde, osteoporoz oluşturması muhtemel kemik erimesi vb risklerinin azaltılması, ateş basmasını önlenmesi için kullanılmaktadır.
Ateş basmasının sebebi östrojenlerin eksikliğinde nöradrenalin salgılanmasının artmasından dolayı vazomotor aktivitesinin (kalp damar kasılmalarının) çoğalmasına sebep olmaktadır.
Östrojen takviyesi yanında progestin kompinesi tedavi süresince verilmesi daha uygundur. Uterusu çakartılmış hastalarda progestin kullanılması önerilmez. (progesteron hedef organı uterustur).
Primer Hipogonadizm; 11-13 yaş arasında sekonder cinsiyet karaterlerini oluşturan östrojenin salınımının azalması yada kan konsantrasyonunun düşmesi durumudur. Bu hastalıkta östrajen takviyesi ile hasta uyarılarak tedavi edilmeye çalışılır.
Doğal Östrojenler ile sentetik östrojenler arasında farklar vardır. Steroidal hormon grubundan olan östrojenlerin emilimlerinde problem yoktur. Yağ karakterli kimyasal yapıda olduklarından hücre membranlarından emilimleri yüksek ve hızlıdır. Östrojenlerde oral alınımda karşılaşılan en büyük problem ilk geçiş etkisiyle biyoyararlanımın düşmesidir. İlk geçiş eliminasyonunun engellenmesi adına mikronize östrojen formları geliştirilmiştir.
Sentetik östrojen hormonları doğal östrojen hormonlarına göre oral kullanımda hem uzun etki süresi sağlanmış hemde ilk geçiş etkisi oldukça düşürülmüştür. Sentetik östrojenlerden olan ‘’Mestranol’’ ve ‘’etinil östradiol’’ yapay östrojenler gurubuna girmektedir.
Yapay östrojenler oral kullanımları yanında im ve transdermal (Diviana Transdermal Preperatı) olarakta kullanılabilmektedirler. Sentetik östrojenelerin doğal östrojenlere bir diğer üstünlüğü de Lipofilik (yağda çözünürlüklerinin fazla) olması nedeniyle yağ dokularında birikerek kan konsantrasyonu azaldıkça bu dokulardan yavaş yavaş salınımları şeklinde kan konsantrasyonu (derişim) uzun süre sabit tutmaktadır.
Kaynakları karıştırırken dikkatimi çok çeken bir ayrıntı, yağ hücreleri kolaylıkla bünyelerine aldıkları yağ karakterli testesteronu değişime uğratarak hücre dışına dolayısı ile kana östrojene çevrilmiş olarak verirler. Bunun sonucu şu oluyor erkekler fazla kilo almayın.
Kaynaklar;
BİOKİMYA İstanbul Üniversitesi Yayınları Eczacılık Fakültesi (Prof.Dr. Ayşe Can & Prof.Dr Nuriye Akev) [sayfa 383-384] ; Taylan Kümeli ‘’Detoks Önerileri-2010’’ ; Lippincott’s IIIustrated Reviews (Richard D. Howland, Mary J. Mycek) ; İstanbul Eczacılık Farmakoloji Dökümantasyunu(2011)
Muhammed Harun BAYRAM
