Ağrıyı görüntülemek mümkün mü?
Colorado Üniversitesi’nden Dr. Tor D. Wager ve ekibi, uzun süredir devam eden çalışmalar sonunda beynin ağrıya verdiği tepkiyi görüntüledi ve ağrının objektif olarak ölçülmesiyle ilgili sonuçları da geçtiğimiz aylarda açıkladı. Çalışmada Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fMRI) yöntemi kullanılarak, kişilerin ağrıya verdikleri yanıtların fotoğrafları çekildi. Ayrıca morfin bazlı bir ağrı kesici kullanıldığında ağrıları azalan ya da kaybolan kişilerin beyin fotoğraflarında da ağrı görüntüsünün yok olduğu belgelendi.
Yöntem ile ağrı tedavilerini izlemede ve iletişim sorunları nedeniyle ağrısını tarif edemeyen ya da bilinci açık olmayan kişilerin ağrısını belirlemekte objektif olarak ölçüm yapabilmesi amaçlanıyor. Ağrı ile ilgili merkezi sinir sisteminde bilinmeyen farklı mekanizmaların bulunduğunu belirten Prof. Dr. Ayşen Yücel, “Merkezi sinir sistemi görüntülemeleriyle ilgili çalışmalar bilinmeyen mekanizmaları ortaya koyabilmek ve ağrıyı objektif olarak ölçebilmek için yapılıyor’’dedi.
Depresyon tedavisinde kullanılabilir
Ağrı çektiğini söyleyen hastaya inanmanın önemini vurgulayan Prof. Dr. Yücel, uzamanların bu durumu “Ağrı, Hastanın Çektiğidir’’ şeklinde tanımladıklarını ifade etti. fMRI çalışmalarının klinik kullanıma girmesi halinde ağrı görüntülemenin yanı sıra tanı yöntemi, hatta ağrı ölçüm yöntemi olarak da kullanılabileceğini söyleyen Prof. Dr. Yücel, “Yöntem kişiye özel tedavi planlamasında da kullanılabilir’’ dedi. Depresyonlu hastalar ile kronik ağrısı olan hastalardaki görüntülerin birbirine fazlasıyla benzediğini anlatan Prof. Dr. Yücel, fMRI yönteminin ağrı dışında, psikiyatride de kullanılabildiğini söyledi. Ağrının objektif olarak ölçülemediğini söyleyen Prof. Dr. Yücel, “Hasta ağrı çektiğini söylüyor ancak hekim bunu bilemiyor’’ dedi. Prof. Dr. Yücel, FMRI ile ilaç tedavisinde olan kronik ağrı hastasının doğru tedavide olup olmadığının da anlaşılabileceğini ifade etti.
Beynin haritasını çıkartıyor
Anadolu Sağlık Merkezi Radyoloji Uzmanı Dr. Murat Dökdök ise bu yöntem ile beynin nasıl çalıştığı, hangi bölgelerin, hangi durumlarda, hangi işlevler için etkili olduğunun incelendiğini belirtti. Dr. Murat Dökdök, “MR cihazı kullanılarak yapılan bu görüntüleme tekniğinde, beyin toplardamarlarındaki oksijen seviyelerinin değişkenliğine göre o bölgenin aktivitesi hakkında fikir sahibi olunuyor’’ dedi. Dr. Dökdök, araştırmalarda düşünme, hissetme ve sıcaklık gibi duyusal işlevler ile ağrı, acı gibi dış etkilere ya da psikolojik durumlara verilen tepkileri görüntülemek için de fonksiyonel MR çalışmaları yapıldığını ifade etti.
Plasebo etkisi görüntülenebilecek
Bu yöntem sayesinde ileri beyin işlevlerinin beynin hangi bölgesinde aktivitede olduğunun görütülenebildiğini anlatan Dr. Dökdök, ağrının görüntülenmesinde, ağrının şiddetini ölçmek yerine tedaviye verilen cevabı değerlendirmenin önemli olduğunu söyledi. İlaç içmediğii halde, ağrısının azaldığını söyleyen kişilerin (plasebo etkisi) beyinlerindeki hangi kompleks mekanizmaların devreye girdiğini görmenin önemini vurgulayan Dr. Dökdök, “Ağrıyı azaltmak için vücudun kendi içinde kullandığı mekanizmaları daha iyi anlamak gerekiyor’’ dedi.
Duygusal anlarda beynin verdiği tepki belirlenebiliyor.
Dr. Dökdök yöntem ile bazı psikiyatrik hastalıklarda beynin hangi işlevlerinin çalışmadığı, bir müzisyenin müzik dinlerken beyninde işitselin yanı sıra başka hangi fonksiyonların aktive olduğu veya duygusal bir film seyrederken beynin hangi bölgesinin aktive olduğunun görüntülenebildiğini belirtti.
